Kamienice powstały w XVII wieku. Ich właścicielami byli bracia Mikołaj i Krzysztof Przybyłowie, którzy przyozdobili je wizerunkami swoich świętych patronów (stąd nazwy).
Obie mają identyczny układ fasad: przyziemie z podcieniem o trzech arkadach i piętro z trzema oknami. Fasady przyozdobiono płaskorzeźbami postaci ludzkich i zwierzęcych a także ornamentami roślinnymi. Tutaj mieszają się chrześcijaństwo i mitologia, średniowieczne fantazje i renesansowe groteski. Jednym słowem cała epopeja wykuta w wapniaku i wymodelowana w zaprawie tynkowej.
Dach budynków zamaskowano wysokimi attykami. Składają się one z dwóch kondygnacji oddzielonych od siebie potężnym gzymsem. Prawdopodobnie ich duże rozmiary miały sprawiać wrażanie, że domy są wyższe niż w rzeczywistości.
Kamienica Celejowska:
Kamienicę Celejowską nazywa się inaczej pod św. Bartłomiejem ponieważ na jej fasadzie, w attyce po prawej stronie znajduje się figura tego świętego. Zwano ją również kamienicą Czarną ze względu na ciemną barwę tynku ściany przedniej.
Nie wiadomo dokładnie, kiedy powstała. Prawdopodobnie w XVI wieku. Została wzniesiona dla zamożnego kupca i rajcy kazimierskiego – Bartłomieja Celeja. Do jej budowy użyto kamienia wapiennego.
Kamienica ma dwie kondygnacje o typowym układzie wnętrz: na parterze obszerna sień i przylegające do niej dwie sale, na piętrze cztery pomieszczenia przykryte drewnianym stropem, z których największe ozdobiono kolumną umieszczoną pomiędzy oknami.
Bogata dekoracja fasady zawiera wszystkie charakterystyczne formy stosowane przez ówczesnych rzeźbiarzy i muratorów. Są oczywiście zwierzęta, ornamenty roślinne i główki cherubinków. W dekoracji attyki znalazły się również figury. Po środku kamienicy widzimy Chrystusa, jako Zbawiciela Świata i Maryję, jako Królową Nieba. Po lewej stronie stoi figura św. Jana Chrzciciela z krzyżem, a po prawej św. Bartłomieja, z nożem, jako narzędziem męczeństwa.
Po II wojnie światowej w kamienicy urządzono pracownię architektoniczno-konserwatorską Karola Sicińskiego. Właśnie tam powstawały projekty odbudowy Kazimierza ze zniszczeń wojennych. W 1964 roku budynek został siedzibą Muzeum Regionalnego przemianowanego w 1972 roku na Muzeum Kazimierza Dolnego a w końcu w 1987 roku na Muzeum Nadwiślańskie. Dzisiaj sale kamienicy służą prezentacji dorobku artystycznego twórców, którzy w Kazimierzu szukali natchnienia.
Baszta:
Na szczycie wzgórza zamkowego wznosi się okrągła wieża z przełomu XIII i XIV wieku.
Baszta jako tzw. górny zamek pełniła funkcje obronne zanim wybudowano zamek. Niektórzy badacze twierdzą, iż była ona również siedzibą straży celnej, a w nocy służyła jako latarnia rzeczna. W każdym bądź razie, z jej szczytu rozciąga się piękny widok na Kazimierz i dolinę Wisły.
Wysokość wieży jest w różnych miejscach inna, z powodu nierówności terenu. I tak w najwyższym miejscu wynosi ona 19,20 m. Obwód baszty to około 32,50 metra. Natomiast grubość muru zmniejsza się w miarę wzrostu wysokości. Na dole wynosi 4,20 m, na poziomie drugiej kondygnacji około 4 m, na trzeciej 3,70 m, na czwartej około 3 m. Wynika z tego, że w miarę podnoszenia się przekrój poprzeczny jest coraz większy i rośnie z 2,20 m. do 3,40 m.
Od zachodu na wysokości 6 m. znajduje się sklepione wejście. Prawdopodobnie łączyło się ono za pomocą zwodzonego mostu z rampą, co jest zgodne z późnośredniowiecznym systemem budownictwa obronnego.
Wnętrze wieży podzielone jest na pięć kondygnacji. U podstawy każdej z nich znajdują się łożyska belek, na których leżały podłogi.
Kościół Farny:
Nie jest łatwe dokładne odtworzenie historii powstania Fary. Powodem jest niewielka ilość zachowanych dokumentów. Niektórzy badacze sugerują, że na tych terenach już w XII wieku mogła istnieć murowana świątynia w stylu późnoromańskim. Jednak teoria ta nie znalazła jednoznacznego potwierdzenia w trakcie przeprowadzanych dotychczasowo badań architektonicznych.
Pierwsze wzmianki dotyczące parafii odnajdujemy w Aktach Kamery Apostolskiej z lat 1325-1328. Kościół był wówczas znacznie mniejszy, wykonany z kamienia wapiennego. Na przełomie XIV i XV wieku powiększono nawę, a od zachodu dobudowano wieżę.
W 1561 roku ogromny pożar miasta zniszczył gotycką Farę. Następne 25 lat pozostawała ona w ruinie. Prawdopodobnie przyczynili się do tego Firlejowie, wyznawcy protestantyzmu, w których rękach znajdowało się starostwo kazimierskie. Odbudowę rozpoczął w 1586 roku proboszcz ks. Mateusz Bech - człowiek postępowy i zaznajomiony z nowymi prądami w sztuce dzięki pobytowi w stolicy.
Zdecydował on, że gotycki kościół zostanie odbudowany w duchu renesansu. Główne zmiany konstrukcyjne polegały na podwyższeniu ścian i zmniejszeniu dachu oraz przykryciu wnętrza sklepieniem kolebkowym z lunetami.
Przebudowano chór. Ściany wewnątrz budynku otrzymały podziały z pilastrów i architrawów, skarpy za pomocą nastawek ucharakteryzowano na pilastry, dawne szczyty gotyckie zamieniono na renesansowe. Położono posadzkę z marmuru czarnego, niebieskawego i różowego. Kościół otynkowano naśladując okładzinę kamienną. Do odbudowy prezbiterium zatrudniono znanego, osiadłego w Polsce Włocha Jakuba Balina. Prace zakończono w 1613 roku.
Smukła gotycka bryła posiadająca renesansową nadbudowę i dekoracje w krótkim czasie stała się wzorem , na którym zaczęto opierać się przy modernizowaniu innych kościołów gotyckich i przy budowie nowych obiektów sakralnych. Kościoły te tworzą liczną na Lubelszczyźnie grupę, opisaną i skatalogowaną przez prof. Tatarkiewicza. Również spichlerze kazimierskie zawdzięczają swoje piękno ówczesnej Farze.
Porządek mszy świętych:
niedziele i święta: 7.30, 9.00, 10.30, 12.00, 18.00
dni powszednie: 8.00 i 18.00
Zamek:
Obecnie na wzgórzu znajdują się tylko ruiny monumentalnej budowli, która powstała za panowania Kazimierza Wielkiego.
Pierwotnie była to budowla obronna. Składała się z przyziemia o sześciu izbach i piętra. Posiadała małą wieżę od strony miasta a od Wisły większą. Wydłużony podwórzec otoczony był murem, w którym po stronie przeciwległej miastu znajdował się brama wjazdowa. Do budowy zamku wykorzystano głównie wapniak.
Kazimierzowska budowla najbardziej zmieniła się w epoce renesansu. Dziedziniec powiększono od strony wschodniej, wprowadzono liczne ozdoby w nowym stylu. Zamek zwieńczono attykami.
Podczas wojen ze Szwedami uległ on ciężkim uszkodzeniom. Naprawiono go dopiero za Augusta II. Dodano wówczas późnobarokowe ozdoby – okładzinę kamienną i portal o charakterze pałacowym przy bramie wjazdowej. Portal tworzyły półkolumny jońskie, dźwigające łamane belkowanie.
Niestety podczas walk pomiędzy Augustem II a Stanisławem Leszczyńskim zamek został ponownie zniszczony. W 1806 roku znajdował się w takim stanie, że władze austriackie nakazały strącić grożące zawaleniem attyki. Od tamtej pory już go nie odbudowano.
Zamek kazimierski ma dzieje większości polskich zamków. Wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego wraz z upływem czasu podupadł. W epoce późnego renesansu został odbudowany już bardziej jako pałac a nie budowla obronna. Zniszczono go ponownie w okresie wojen ze Szwedami. Początkowo naprawiany, został wkrótce pozostawiony własnemu losowi i powoli zamienił się w romantyczną ruinę.
Spichlerz Feuersteina:
Spichlerz Feuersteina /Krzysztofa Przybyły/ przy ul. Puławskiej. 40 zbudowano przy trakcie pomiędzy śródmieściem a portem.
Miał 2 komory, a od frontu dobudowano jednopiętrową loggię z podcieniami.
Pochodzi z końca XVI w., ale sto lat później został przebudowany – dobudowano w nim drugie piętro, zniekształcając tym bryłę budynku, a także umieszczono bogato dekorowany późnorenesansowy szczyt wyodrębniony z korpusu gzymsem.
Następna przebudowa miała miejsce w 1838 r. i wiązała się z przystosowaniem budynku na potrzeby garbarni. Dokonał jej kolejny właściciel spichlerza – Mejer Wulf Feuerstein – stąd jego obecna nazwa.
Wojna oszczędziła spichlerz, ale wymagał on generalnego remontu. Do prac przystąpiono w 1948 r. Architekt Karol Siciński obniżył budynek o jedno piętro, przywracając mu pierwotną bryłę.
Kolejny remont miał miejsce w 1984 r. wykonany przez nowego właściciela – Muzeum Nadwiślańskie. Dziesięć lat później (1993-1994) zrekonstruowano dekorację budynku.
Albrechtówka:
Z wapiennego stoku Albrechtówki roztacza się urzekająca panorama na letniskową wieś Męćmierz, Małopolski Przełom Wisły i Równinę Radomską.
Wieś Męćmierz - stary przysiółek flisacki leży w suchej dolince. Można nazwać ją „żywym skansenem”, gdyż wiele wiekowych chłopskich chałup zostało tutaj przeniesionych z innych miejsc, gdzie groziło im unicestwienie. A stało się to za przyczyna nowych właścicieli posesji – artystów, inteligencji głównie z Warszawy i Lublina, którym obecnie stare domostwa służą, jako domy letniskowe i miejsce swoistego azylu. Podobną funkcję pełni dzisiaj wiatrak-koźlak, stojący na stromej skarpie a przeniesiony z okolic Bałtowa.
Najprostsza droga do Męćmierza prowadzi wałem w górę Wisły. Należy minąć kamieniołomy, iść dopóki nie pojawią się pierwsze zabudowania - to będzie wioska Męćmierz.
Spacer (w jedną stronę) zajmuje około 45 min. od Rynku.
Góra Trzech Krzyży:
Wzniesienie u którego stóp leży miasteczko nazywane jest także Krzyżową Górą.
Trzy nawiązujące do Golgoty krzyże postawiono w 1708 roku. Miały one upamiętniać liczne ofiary zarazy morowej, która miała miejsce na tych terenach.
Zbocza i szczyt Góry Trzech Krzyży porasta chroniona prawnie, rzadka roślinność wśród której możemy znaleźć wisienkę karłowatą, omany i ostnice.
Pomimo, że stoki porastają wiązy, graby i leszczyna, z góry widać cały Kazimierz.
Muzeum Przyrodnicze:
Jeśli chcesz:
- zobaczyć wnętrze XVI-wiecznego spichlerza, a w nim unikalną więźbę dachową
- poznać osobliwości ożywionej i nieożywionej przyrody okolic Kazimierza Dolnego
- obejrzeć panoramę małopolskiego przełomu Wisły
i dioramę lessowego wąwozu
- przenieść się w odległą przeszłość i wziąć do ręki skamieniałość liczącą 65 mln lat
- zaobserwować z bliska życie pszczelej rodziny czy mieszkańców wiślanego akwarium
- a także znaleźć odpowiedź na wiele istotnych pytań dotyczących Ciebie i otaczającego Cię świata
przyrodnicze@kazimierz-muzeum.pl
Ekspozycje otwarte:
- okres 1 V – 30 IX w godzinach 9:00 – 16:00
- okres 1 X – 30 IV w godzinach 10:00 – 15:00
Ekspozycje zamknięte:
W poniedziałki i dni poświąteczne oraz 1 stycznia, pierwszego dnia Wielkanocy, w święto Bożego Ciała, 1 listopada, 11 listopada i 25 grudnia.
Uczestnicy lekcji muzealnych, odczytów i prelekcji odbywających się na ekspozycjach muzealnych obowiązani są ponadto do wykupienia jednorazowych biletów wstępu do Muzeum. Zamówienia na oprowadzanie po wystawach, lekcje, odczyty, prelekcje i wycieczki należy zgłaszać listownie lub telefonicznie nie później niż na 7 dni przed planowanym terminem.
------------------------------------------------------------------------------
Muzeum Przyrodnicze
Oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym
ul. Puławska 54
24-120 Kazimierz Dolny
e-mail: przyrodnicze@kazimierz-muzeum.pl
------------------------------------------------------------------------------
Zobacz także:
www.muzeumnadwislanskie.pl
Muzeum Nadwiślańskie:
Początki Muzeum Nadwiślańskiego sięgają dwudziestolecia międzywojennego. W latach 1926-39 w Kamienicy Celejowskiej z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Kazimierza zaczęto gromadzić zbiory artystyczno-historyczne. Zbiory te jednak nie zachowały się. W 1966 r. w Kazimierzu powstało Muzeum Regionalne, przekształcone 6 lat później w Muzeum Kazimierza Dolnego, które od 1987 r. działa pod obecną nazwą jako Muzeum Nadwiślańskie.
Obecnie zbiory muzeum liczą ponad 19 tys. eksponatów z dziedziny sztuk pięknych, rzemiosła artystycznego, historii, etnografii i przyrody umieszczonych w zabytkowych budynkach w różnych częściach Kazimierza (Kamienica Celejowska, spichlerz zbożowy Mikołaja Przybyły i dom wójtowski z Modliborzyc, willa Marii i Jerzego Kuncewiczów), w Janowcu (zamek Firlejów i dwór z Moniaków), a także od ubiegłego roku – w Puławach (Pałac książąt Czartoryskich). Również od ubiegłego roku działa oddział archeologiczny muzeum – Grodzisko Żmijowiska – tu jednak budynki, wzorowane na prasłowiańskich budowlach Słowian dopiero powstają. Ten oddział jednak z założenia działać będzie pod gołym niebem.
Muzeum Nadwiślańskie odwiedza w sumie około 100 tys. osób rocznie.
Dyrekcja muzeum mieści się w zabytkowym dworku z Gościeradowa usytuowanego w Kazimierzu przy ul. Podzamcze. Tu również mieści się dział dokumentacji i biblioteka.
Dział gromadzi księgozbiór z dziedziny historii sztuki, architektury, złotnictwa, nauk przyrodniczych oraz historii Kazimierza Dolnego. W zbiorach specjalnych znajdują się dokumentacje techniczne, naukowo-historyczne oraz fotograficzne zabytków gł. Kazimierza i Janowca (a także niektórych zabytków i zespołów urbanistycznych z terenu powiatu puławskiego), projekty archiwalne z lat 1945-1965 Karola Sicińskiego, dokumentacja wizualna muzealiów oraz imprez i wydarzeń muzealnych.
Informacje o zbiorach uzyskać można telefonicznie (81) 881 02 88 lub e-mail: biblioteka@kazimierz-muzeum.pl
Księgozbiór i wszystkie rodzaje zbiorów udostępniane są na miejscu w dni robocze w godz. 08.00 - 15.00
Istnieje możliwość wykonywania kserokopii ze zbiorów działu (do formatu A3)
---------------------------------------------------
Muzeum Nadwiślańskie
ul. Podzamcze 20
24-120 Kazimierz Dolny
e-mail: biblioteka@kazimierz-muzeum.pl
tel. (81) 881 02 88
fax (81) 881 02 77
Dom Marii i Jerzego Kuncewiczów:
Dom przy ul. Małachowskiego 19 w Kazimierzu Dolnym wzniesiono w roku 1936 dla wybitnej pisarki i jej męża prawnika, literata oraz polityka, według projektu architekta Karola Sicińskiego, którego twórczość wywarła silny wpływ na przedwojenny i powojenny kształt Kazimierza Dolnego. Nowoczesny jak na owe czasy budynek był letnią siedzibą Kuncewiczów zaledwie trzy lata (na stałe wraz z synem Witoldem mieszkali w Warszawie przy Placu Trzech Krzyży 8 m. 13). Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, gospodarze udali się na emigrację wraz z grupą uciekinierów ze stolicy, którzy w Kazimierzu, w "Willi pod Wiewiórką", szukali schronienia. Wśród nich znaleźli się Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński, Mieczysław Grydzewski i Stanisław Baliński.
Kuncewiczowie wrócili do Kazimierza po trwającej prawie 20 lat tułaczce. Jednak "Dom pod Wiewiórką" nigdy nie był stałą siedzibą obojga: Kuncewiczowie spędzali tu część roku, prowadząc intensywne życie towarzyskie, gromadząc wokół siebie wybitne osobistości, przede wszystkim artystów, lecz zimę spędzali za granicą, zazwyczaj w Rzymie.
Dopiero po śmierci Jerzego Kuncewicza, w roku 1984, Maria Kuncewiczowa podjęła decyzję o całorocznym pobycie w Kazimierzu. Mieszkała tu pięć lat, aż do swojej śmierci 15 lipca 1989 roku.
W latach 1991-2005 domem opiekowała się Fundacja Kuncewiczów. Założył ją syn Marii i Jerzego Kuncewiczów - Witold, powierzając kierownictwo Edwardowi Balawejderowi. W tym czasie zorganizowano wiele interesujących sesji naukowych, spotkań autorskich i wystaw plastycznych z udziałem wybitnych twórców i naukowców oraz wolontariuszy.
Uchwałą Nr XXVII/380/04 sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 8 listopada 2004 roku wykupiono Kuncewiczówkę z rąk Witolda, syna Marii i Jerzego. W lutym 2005 r. przekazano posesję Muzeum Nadwiślańskiemu w Kazimierzu Dolnym.
